Al vanaf 1993 bestaat het plan om een Fokker C.X toe te voegen aan de collectie van het Militaire Luchtvaart Museum, aangezien dit toestel een belangrijk aandeel in de geschiedenis van de Nederlandse Militaire Luchtvaart heeft gehad.
Het project werd gestart en begeleid door de Stichting Vrienden van het Militaire Luchtvaart Museum in samenwerking met de Fokker bedrijfsschool en wordt uitgevoerd met financiële en tastbare bijdragen van diverse zijden. Van doorslaggevend belang was daarbij de technische informatie over de Finse C.X., evenals het materiaal van het Finse luchtmachtmuseum, Tikkakoski, Finland, dat tot medio 2006 in bruikleen beschikbaar was.
De Fokker bedrijfsschool, voortgezet als het VakTechnisch OpleidingCentrum (VTOC) Fokker, nam de bouw van de ondervleugels op zich. De romp, vervaardigd door het voormalig Marine Vliegkamp Valkenburg (MVKV) en samengevoegd met een originele staartsectie, is daar met steun van het VTOC gedeeltelijk afgebouwd en ingericht door een aantal vrijwilligers: oud Fokker- en KLM-medewerkers (foto 1). Diverse delen, gemaakt bij de Fokker bedrijfsschool, de Vliegbases Soesterberg (voormalig) en Volkel, het MLM en het Logistiek Centrum Woensdrecht (destijds DMVS) te Woensdrecht, zijn daarbij gemonteerd. Het bekleden van staartvlakken en -roeren is door de vrijwilligers gedaan.
Het ex-Fokker-gebouw te Oude Meer moest echter (na enkele jaren uitstel) per 1 juni 2011 door het VTOC en alle andere gebruikers zijn verlaten (foto 2). Voor het werk van de vrijwilligers moest een ander onderkomen worden gevonden, los van het VTOC, dat geen plaats meer bood.
De vrijwilligers continueren het werk (na een onderbreking van enige weken) vanaf 1 juni 2011 in een door de SVMLM gehuurde loods te Aalsmeer (foto 3). Ontbrekende delen ontwerpt en/of maakt men zo mogelijk nog zelf (foto 4), anders wordt het aanmaken uitbesteed, b.v. de benzine-, water- en olietanks, complex plaatwerk (foto 5), vleugelstijlen en de motorbok. De romp zal zo nodig elders worden bekleed.
De rechter ondervleugel is in 2000 in een ver gevorderd stadium overgebracht naar het Militaire Luchtvaart Museum (MLM), waarna de linker vleugel daar is gemaakt. Beide vleugelconstructies zijn bij ATN Aircraft Division te Hoogeveen aangepast om de juiste versie te verkrijgen en voorzien van bommenrekken. De verdere inrichting en het gereedmaken voor montage wordt door de vrijwilligers op de locatie Aalsmeer voltooid (foto 6); het bekleden is voorbereid.
Eind 2002 is bij het MLM gestart met de bovenvleugel, waarvan de bouw ver is gevorderd. Van het geheel wordt ongeveer de helft bedekt met triplex (foto 7). Inmiddels zijn lagerarmen en stuurorganen voor de rolroeren, diverse beslagen en elektrische leidingen aangebracht; een condensor (aanmaak VTOC elders te voltooien, (foto 8) en inspectieluiken volgen nog, evenals navigatielichten aan de tips. Het aanmaken van de rolroeren zal worden uitbesteed.
Wanneer de vleugels en de stijlen gereed zijn om bekleed te worden zal eerst een proefmontage plaatsvinden van onder- en bovenvleugels aan de romp. Pas daarna worden spandraden besteld en worden vleugels en romp bekleed en vervolgens het gehele vliegtuig (in hoofddelen) geschilderd.
Voor specifieke zaken, zoals een motor, propeller, wielen, remmen, instrumenten en andere systeemcomponenten was en is men aangewezen op de collectie van het MLM, op de “antiekmarkt” en op hen die dingen hebben bewaard als aandenken aan de mensen of de tijden van weleer, of omdat het zonde is ze weg te gooien. Ondersteuning voor het project met dergelijke artikelen wordt buitengewoon op prijs gesteld.
De vervaardiging van een Fokker C.X is een complex maar interessant proces: het verschaft namelijk inzicht in de techniek en de werkwijze zoals men die toepaste in 1936.
Bij de z.g. eindmontage zal eindelijk opnieuw een Fokker C.X verrijzen, en wel in het Nationaal Militair Museum op de bakermat van de Militaire Luchtvaart: de “vlieghei” bij Soesterberg.
This airplane was used in the light bomber role to defend the country in may 1940. Way back in 1993 the plan to add a Fokker C.X replica to the collection of the Militaire Luchtvaart Museum (MLM) was born. Parents: the Stichting Vrienden van het Militaire Luchtvaart Museum and the Fokker company. The plan became a project, carried out with financial and material contributions from various sources. A generous selection of C.X remains on loan through 2006 from the Finnish Air Force Musem, and their technical information were crucial.
A group of volunteers, former Fokker or KLM technicians all, took on to install systems and equipment in the fuselage and the lower wings at the Vak Technisch Opleiding Centrum (VTOC) Fokker, (the former Fokker company’s technical school). The VTOC and several NL Defense organizations produced the fuselage, tailplanes and components to be installed. Fabric and dope have been applied to tailplanes and control surfaces by this group (foto 1). If possible, these men manufacture parts themselves (foto 4). Other parts are contracted out (foto 5). After they were built, both wings were changed to the right configuration and equiped with bombracks by ATN Aircraft Division of Hoogeveen. Per June 1st, 2011 the VTOC had to relocate and the various C.X manufacturing and installation work under way at their ex-Fokker building was moved to a separate shed at Aalsmeer, hired by the SVMLM (foto 2), (foto 3), (foto 6).
Late in 2002 the construction of the upper wing was started at the MLM and is well under way. Provisions for the ailerons and a variety of brackets and electric leads have been installed; inspection hatches, a condenser and navigation lights will follow (foto 7), (foto 8).
For specific parts, such as instruments and other system components the project depends on the “antiques market” and on those who have kept such objects in memory of the people or times long past, or just because they consider them too valuable to discard. Support for the project in the form of such hard-to-come-by items will be greatly appreciated.
Building the Fokker C.X is complex, but interesting: a revival of nineteenthirties’ technology.
When the final assembly takes place, another Fokker C.X will arise: in the National Military Museum, at the very cradle of the Militaire Luchtvaart: Soesterberg.